بیمار های قارچی برنج
برنج
یکی از مهمترین و پرمصرف ترین محصولات کشاورزی برنج می باشد که غذای نیمی از مردم جهان است. تاریخچه آن به 13000 سال پیش به کشور چین به صورت وحشی برمی گردد.طبق نظریه باستان شناسان برنج سالها بعد در دره رودخانه یانگ تسه برای اولین بار کشت شده و نیمی از تولید آن در جهان، متعلق به چین و هند می باشد.
برنج جزء غلاتیست که به آب فراوان و رطوبتی بین 70 تا 80 درصد و دمای 20 تا 37 درجه نیاز دارد و خاک رس بهترین بستر برای رشد آن است.
بیشترین تولید برنج در ایران مربوط به نواحی دریای خزر می باشد.
در این مقاله ما قصد داریم در مورد بیماری هایی که این غلات به آن دچار می شود بحث کنیم. با ما همراه باشید.
بیماری بلاست برنج :
این بیماری از مهمترین بیماریهای برنج می باشد و در اکثر کشورهایی که برنجکاری در آن صورت میگیرد شایع است .
قارچ pyricularia عامل بیماری بلاست است. این عامل بیماری زمستان را به صورت میسلیوم در بقایای گیاهان آلوده، پوسته بذر، بعضی از غلات و یا علفهای هرز این خانواده سپری میکند.
در فصل رویش برنج هنگامی که رطوبت و حرارت هوا مناسب باشد قارچ تولید اسپورهای فراوانی میکند.
باد در جابجایی اسپورها نقش دارد.
نشانه های بیماری:
نشانه های بیماری در تمام قسمتهای هوایی مانند برگ، ساقه، خوشه، پوشش شلتوک و دانه دیده میشود. در روی برگ نشانه های بیماری به صورت لکه های دوکی با مرکز خاکستری مایل به سفید و حاشیه قهوه ای تا قهوه ای قرمز پدیدار میشود.
شکل و رنگ لکه ها بسته به عوامل محیطی، سن لکه ها و درجه حساسیت برنج متغیر است.
توسعه لکه ها در ارقام حساس بیشتر میباشد ولی در ارقام خیلی مقاوم فقط خال های کوچک به اندازه سر سوزن به وجود می آید.
شدیدترین مرحله بیماری هنگامی است که گردن خوشه مورد حمله قرار گیرد در این صورت در گردن خوشه پوسیدگی قهوه ای ظاهر میشود و موجب قطع جریان شیره غذایی از ساقه به خوشه میشود.
روش های مبارزه:
- جمع آوری بقایای گیاهان آلوده
- ضدعفونی با قارچکش های مناسب
- کاشت ارقام مقاوم
- استفاده از بذر سالم
بیماری سوختگی غلاف برگ برنج:
بیماری سوختگی غلاف برگ یا شیت بلایت از بیماری های قارچی میباشد که توسط قارچ Rhizoctonia solani که پلی فاژ می باشد به وجود می آید.
زمستان گذاری قارچ به صورت اسکلرت و میسلیوم در خاک یا بقایای گیاهی آلوده می باشد.
نشانه های بیماری:
ابتدا به صورت نقاط آب سوخته به شکل بیضوی کشیده و به رنگ خاکستری در غلاف برگ ظاهر میشود.آلودگی ابتدا در غلاف پایین در نقطه ای که با سطح آب تماس دارد ظاهر میشود.
وقتی شرایط جوی برای رشد قارچ فراهم باشد آلودگی به برگ های دیگر سرایت میکند و باعث خشک شدن برگ ها میشود.
در بوته های آلوده به دلیل اینکه مواد غذایی به خوشه ها به اندازه کافی نمیرسد، دانه باریک میشود و یا حتی ممکن است دانه تشکیل نشود.
روشهای مبارزه:
- کاشت ارقام مقاوم
- جمع آوری و از بین بردن بقایای گیاهی آلوده
- کاشت برنج در زمان مناسب
- سمپاشی با سموم مناسب در زمان مناسب
بیماری پوسیدگی ساقه برنج:
عامل این بیماری Magnaporthe salvinii میباشد و زمستان گذاری آن (قارچ) توسط اسکلرت ها در خاک یا در داخل ساقه های برنج باقی مانده در زمین میباشد.
نشانه های بیماری:
در بوته ها معمولاً در اواخر فصل رشد به صورت لکه های کوچک نامنظم به رنگ سیاه روی خارجی ترین غلاف های برگ نزدیک به سطح آب به وجود می آید. به مرور زمان بیماری به غلاف های داخلی و ساقه سرایت میکند که در اثر این آلودگی غلاف پوسیده و خشک میشود.
بعد از آلودگی ساقه، پوسیدگی به رنگ سیاه پدیدار میشود که موجب افتادن ساقه ها میشود. معمولاً ساقه هایی که آلوده هستند کوتاه تر شده و درصد پوکی دانه های آن بیشتر می شود.
روشهای مبارزه:
- کاشت ارقام مقاوم
- حذف بقایای آلوده و ساقه های باقیمانده در زمین
بیماری پوسیدگی طوقه برنج:
این بیماری یکی دیگر از بیماریهای برنج میباشد که توسط قارچ Fusarium moniliforme به وجود می آید. علائم بیماری معمولاً با دراز و باریک شدن نشاء یا بوته ها در مزرعه نمایان میگردد. گیاهچه هایی که آلوده میشوند به رنگ سبز روشن یا زرد در میآیند و از گیاهچه های سالم طویلتر میشوند این زردی از انتهای بوته شروع میشود.
تعداد پنجه در بوته های آلوده کم میشود و برگ های آنها لوله ای شده و به رنگ قهوه ای در می آید و در نهایت میمیرند. گاهی اوقات ممکن است بوته آلوده تا مرحله بلوغ بقاء خود را حفظ کند ولی به دلیل اینکه دچار آلودگی هست خوشه های کوچک توخالی و یا بذر چروکیده تولید میکند.
از دیگر علائم بیماری میتوان به ایجاد شدن ریشه های فراوان در محل بند اول ساقه اشاره کرد. این ریشه ابتدا سفید و به تدریج قهوه ای میشود در حالی که ریشه های بوته در خاک سفید رنگ هستند.
روش های مبارزه:
- کاشت بذرهای سالم
- استفاده از ارقام مقاوم
- ضدعفونی بذرها با سموم مناسب
بیماری لکه قهوه ای برنج:
این بیماری بیشتر در مناطقی که از لحاظ مواد غذایی فقیر هستند شیوع دارد. علائم این بیماری خود را به صورت ایجاد لکه های قهوه ای روی برگ، ساقه و پوسته شلتوک نشان میدهد.
این لکه ها که به شکل گرد یا بیضوی و دارای هاله زرد هستند، ابتدا کوچک می باشد که با گذشت زمان بزرگ می شوند.
روی پوسته شلتوک لکه های قهوه تا سیاه ظاهر میشود و دانه های آلوده، چروکیده و غیر قابل استفاده میشوند. عامل این بیماری که زمستان را در بقایای گیاهی آلوده و بذر میگذراند، قارچ Cochliobolus miyabeanus است.
روش های مبارزه:
- تقویت کردن زمین
- استفاده از قارچ کشهای مناسب
- از بین بردن بقایای گیاهی آلوده
(با بخش دوم مقاله با بررسی بیماری های ویروسی و باکتریایی برنج همراه باشید)
خدمات فنی مهندسی کشاورزی دهقانی
